Jak skutecznie uczyć piosenek w kl.1-3

 

Wprowadzenie na zajęciach nowych treści jest niezwykle trudne, bo to od tego w jaki sposób to zrobię, zależy zrozumienie, uporządkowanie, zapamiętanie przez moich uczniów tego co nowo poznane i  niekiedy bardzo trudne ze względu na swoją abstrakcyjność. Z tego powodu metodyka nauczania jest tak ważna nie tylko w zakresie edukacji polonistycznej, czy też matematycznej, ale także podczas zajęć ruchowych lub edukacji plastycznej. Dziś przybliżę Państwu mój sposób nauki piosenki. Często są to piosenki ogólnie znane i można je wspólnie zaśpiewać np. przy ognisku. Z doświadczenia wiem, że szybciej „wpadają one w ucho” i zostają w pamięci na dłużej. Mam tu na myśli piosenki typu „Stokrotka”, „Serce w plecaku”, czy też „Hej Sokoły”. Poniżej przedstawiam przebieg zajęć dotyczący nauki piosenki:

1.   I. Wprowadzenie w tematykę piosenki

Zwykle nawiązuję tu do omawianej wcześniej tematyki. Jeśli rozmawiamy o książce „Karolcia”, uczniowie poznają piosenkę „Fantazja”, bo też mówi o szkiełku. Link do niej znajdziecie TUTAJ

W tym miejscu może pojawić się także zagadka, nawiązująca do piosenki, jej myśli przewodniej lub jest też jej tytułem.

2.    II. Zapoznanie z piosenką, nastawienie na jej odbiór

Uczniowie słuchają piosenki. Odtwarzam je z płyty CD…,  na kanale YT, gram i śpiewam piosenkę na keyboardzie. Zanim to nastąpi proszę wcześniej by zastanowiły się do czego według autora piosenki potrzebna jest fantazja.

Po jej wysłuchaniu uczniowie odpowiadają na pytanie. Zastanawiają się także jaki nastrój ma ta piosenka? O czym ona opowiada? Czy jest wolna, szybka, smutna, wesoła? Mówią o swoich wrażeniach po wysłuchaniu piosenki, jej nastroju, tempie.

Pierwsze wysłuchanie piosenki odbywa się zawsze wyłącznie drogą słuchową, by dzieci nie skupiały się na obrazie a na samej treści.

3.    III. Wyjaśnienie niezrozumiałych zwrotów

Słuchamy ponownie piosenki i wyjaśniamy niezrozumiałe słowa, zwroty.

4.  IV. Rozśpiewanie

Dzieci stoją swobodnie, w lekkim rozkroku. Na pianinie gram poszczególne dźwięki gamy C-dur a dzieci razem ze mną śpiewają znane im zdanie „Terefere terefere, gryzła myszka dwa selery, terefere, terefere cztery sery też”

Te-re-fe-re – 4 uderzenia w klawisz C 1

te-re-fe-re – 4 uderzenia w klawisz D

gryz-ła mysz-ka – 4 uderzenia w klawisz E

dwa se-le-ry - 4 uderzenia w klawisz F

Te-re-fe-re – 4 uderzenia w klawisz G

te-re-fe-re – 4 uderzenia w klawisz A

czte-ry se-ry- 4 uderzenia w klawisz H

też- 1 uderzenie w klawisz C 2

 

To samo ale malejąco od dźwięku C 2:

Te-re-fe-re – 4 uderzenia w klawisz C 2

te-re-fe-re – 4 uderzenia w klawisz H

gryz-ła mysz-ka – 4 uderzenia w klawisz A

dwa se-le-ry - 4 uderzenia w klawisz G

Te-re-fe-re – 4 uderzenia w klawisz F

te-re-fe-re – 4 uderzenia w klawisz E

czte-ry se-ry- 4 uderzenia w klawisz D

też- 1 uderzenie w klawisz C 1

5. V. Nauka piosenki

WERSJA 1 Rysowanie piktogramów

Moi uczniowie mają do zajęć z edukacji muzycznej zeszyty bez linii-tzw. „gładkie”, w nich rysują piosenki. Ja natomiast rysuję treść piosenki na zmazywalnej tablicy. Ważne by nie była to kartka papieru. Dlaczego? O tym nieco później.

Mówię fragmenty tekstu piosenki i wspólnie go omawiamy, czym możemy dane słowa zastąpić. Następnie wspólnie je rysujemy. Czasem zamiennie zamiast mówić fragmenty tekstu piosenki-słuchamy ich lub śpiewam i gram je na instrumencie fragmentami, następnie je rysujemy.

Jeśli widzę taką potrzebę to ponownie omawiamy znaczenie niezrozumiałych słów.

Kiedy rysujemy tekst piosenki pamiętam by:

-były to proste rysunki- korzystam z moimi uczennicami/ uczniami ze sketchnotek. Jednym z naszych kasowych rytuałów (o nich więcej znajdziesz TUTAJ) jest to, że wspólnie uczymy się je rysować 1 raz w tygodniu. Mają do tego specjalnie przeznaczone notesiki.

Sketchnotki przydają się uczniom w różnych sytuacjach, np.: podczas  samodzielnego robienia notatek graficznych, czy też tworzenia mapy myśli. Polecam stronę na FB Belfry bazgrolą, bo z tych sketchnotek korzystamy. Link do przykładowych sketchnotek znajdziesz TUTAJ

-rysunki wynikają z kontekstu całego wersu, kilku słów piosenki, bo nie każde słowo jest zastępowane rysunkiem. Chodzi o ogólny kontekst, np.:

słowa piosenki „To szkiełko wszystko potrafi”-zastępujemy rysunkiem szkiełka

słowa „Na każde pytanie odpowie”- zastępujemy znakiem zapytania

Poniżej narysowana piosenka "Fantazja". Dwa pierwsze rysunki to słowa  „To szkiełko wszystko potrafi, na każde pytanie odpowie".

Moja wersja:

Wersja ucznia w zeszycie:

Rysunki-skojarzenia ustalam wspólnie z dziećmi, bo to dla nich mają być one proste, im mają się kojarzyć z danym fragmentem piosenki. Jeśli zdarzy się, że któreś z dzieci powie, że ma zupełnie inne skojarzenie-oczywiście pozwalam mu je narysować w zeszycie. Warto pamiętać, że im bardziej zabawne skojarzenia, tym lepsze zapamiętywanie, np.: słowo "symbol" mogę zastąpić znaczniem WC, P które są symbolami toalety/parkingu:

Link do wyżej narysowanej piosenki "Polska flaga' znajdziesz TUTAJ

Ważne jest też przy tym, że jeśli dane słowo jest trudne, niezrozumiałe dla dzieci to wtedy rezygnuję z rysunków i to słowo po prostu piszę. Nie zastępuję też trudnych do zrozumienia przez dzieci słów zupełnie innymi skojarzeniami, np.: Podczas nauki hymnu państwowego słowo „Dąbrowski” nie zastępuję rysunkiem w postaci żołnierza, tylko piszę to słowo, bo w momencie kiedy będą śpiewać refren hymnu to nie zaśpiewają „Marsz, marsz Dąbrowski” tylko „Marsz, marsz żołnierz”.

WERSJA 2 Ustalenie gestów

Piktogramy zastępuję określonymi ruchami, gestami. Wtedy rezygnujemy z rysowania. Czasem jednak ucząc piosenki metodą piktogramów, wspieram tą naukę pokazywaniem określonych gestów.

 

6.  VI. Wspólne śpiewanie i utrwalanie piosenki na przykładzie nauki piosenki metodą piktogramów (dotyczy wersji 1)

Na samym początku próbujemy śpiewać wspólnie 1 zwrotkę i refren spoglądając na piktogramy. Dzieci zaglądają do swoich zeszytów lub patrzą na tablicę. Tutaj pozostawiam im dowolność. Wszystko odbywa się z podkładem muzycznym- jeśli gram sama na instrumencie a jeśli piosenka jest odtwarzana to śpiewamy dany fragment odtwarzając go i śpiewając jednocześnie.

Kiedy jest ona w około 80% zapamiętana, przechodzę do kolejnej zwrotki.

Zapamiętujemy i utrwalamy na kilka sposobów (za każdym razem wybieram 2-3 z nich), np.::

-wspólne śpiewanie przez całą klasę

-podziały: dziewczynki 1 zwrotka i refren, chłopcy kolejna zwrotka i refren; śpiewają tak jak siedzą rzędami: rząd pierwszy zwrotka pierwsza i refren, rząd drugi zwrotka druga …, dziewczynki zwrotka a chłopcy refren…

-wspólne śpiewanie zwrotki, a podczas refrenu dzieci chodzą po sali, wykonują określone, wcześniej ustalone ruchy

-dzieci śpiewają zwrotkę a ja refren

-dzieci słuchają zwrotki a słuchają refrenu

-wszyscy słuchają poszczególnych zwrotek/ lub ja je śpiewam a podczas refrenu wchodzą na krzesła i naśladują lot samolotem (uwielbiają to!)

 

-gram na instrumencie melodię zwrotki a kiedy usłyszą melodię refrenu-śpiewają

-zwrotkę śpiewają cicho a refren głośno

-zmazywanie fragmentów tekstu na tablicy

Zawsze podczas nauki piosenki włączam ruch, by dzieci cały czas nie siedziały przy stolikach. Nie oznacza to także, że podczas rysowania piosenki dzieci siedzą przy stolikach-pozwalam im siedzieć w dowolnym miejscu sali, np.: na dywanie. W przypadku małej sali a dużej pod względem liczebności klasy może to sprawiac kłopot.

Wspominałam wcześniej, że piosenkę rysuję na tablicy a nie na kartce papieru. Jest to o tyle ważne, że podczas utrwalania piosenki mogę jej pewne piktogramy zmazać. Mimo to, dzieci i tak widzą je w tych pustych miejscach jakby były tam narysowane i je śpiewają.  

                  Foto do piosenki zespołu Arka Noego "Mama" 

link znajduje się TUTAJ :

Chciałabym też podkreślić, że nigdy nie proszę dzieci by nauczyły się w domu samego tekstu, nie znając melodii i jej nie słysząc podczas nauki piosenki.Trudno im wtedy połączyć sam tekst z melodią. Kto w to wątpi-niech sprawdzi sam. Jeśli kiedykolwiek uczyliście się Państwo piosenki a po pewnym czasie usłyszeliście ją w innej aranżacji- czy łatwo Wam było ją zaśpiewać?

 VII. Podsumowanie zajęć

Proszę by dzieci w skali 1 do 10 oceniły swoje zaangażowanie podnosząc odpowiednią ilość palców do góry.

Chwalę uczniów za ich zaangażowanie, włożony wysiłek.

Odwracam sytuację i to dzieci zadają mi lub innym pytania dotyczące treści piosenki, na które trzeba udzielić krótkiej odpowiedzi TAK lub NIE.

Zwykle jest tak, że dzieci podczas jednych zajęć są w stanie nauczyć się piosenki. W kolejnych dniach utrwalamy ją, np.: śpiewając ją na rozpoczęcie dnia. Zawsze jednak śpiewanie rozpoczynamy rozśpiewaniem, o którym wspominałam już wcześniej.

Zachęcam wszystkich do nauki piosenki za pomocą piktogramów łącząc przy tym ruch, bo to jeden z najbardziej efektywnych sposobów uczenia się. 

Środkowa część kartki to piosenka harcerska "Stokrotka", 

a poniżej niej na dole wspomniana wcześniej "Polska flaga":

Wszystkie zdjęcia pochodzą ze zbiorów własnych.

W  jaki sposób uczniowie poznają nuty oraz ich wartości rytmiczne znajdziesz TUTAJ oraz TUTAJ